Tur market भारतीय शेतकऱ्यांसाठी तूर हे एक अत्यंत महत्त्वाचे खरीप पीक आहे. डाळींच्या गटामध्ये तुरीला प्रमुख स्थान आहे आणि ती प्रथिनांचा मुख्य स्रोत मानली जाते. सध्याच्या काळात तुरीच्या बाजारभावाने शेतकरी, व्यापारी आणि ग्राहकांचे लक्ष वेधून घेतले आहे. केंद्र सरकारने यंदाच्या खरीप हंगामासाठी तुरीची किमान आधारभूत किंमत (MSP) ७,५५० रुपये प्रति क्विंटल जाहीर केली असली तरी, वास्तविक बाजारभाव यापेक्षा कमी आहे.
वर्तमान बाजारस्थिती
सध्याच्या परिस्थितीत तुरीचे बाजारभाव अपेक्षेपेक्षा कमी राहिल्याने शेतकऱ्यांमध्ये चिंता निर्माण झाली आहे. प्रमुख मंडी केंद्रांमध्ये तुरीचे दर सरकारी MSP पेक्षा कमी पातळीवर कायम आहेत. या स्थितीमुळे उत्पादक शेतकऱ्यांना आर्थिक नुकसान सहन करावे लागत आहे.
महाराष्ट्रातील लातूर, परभणी, नांदेड आणि अकोला या प्रमुख तूर उत्पादक जिल्ह्यांमधील मंडी समितींमध्ये सध्या तुरीचे दर ६,२०० ते ७,२०० रुपये प्रति क्विंटल दरम्यान चालू आहेत. हे दर सरकारी MSP पेक्षा ३५० ते ५५० रुपयांनी कमी आहेत.
जून २०२५ च्या दुसऱ्या पंधरवड्यातील अपेक्षा
बाजार तज्ज्ञांच्या मतानुसार, जून २०२५ च्या उत्तरार्धात तुरीचे बाजारभाव ६,८०० ते ७,६०० रुपये प्रति क्विंटल या पट्ट्यात राहण्याची शक्यता आहे. जरी हे दर अजूनही सरकारी MSP पेक्षा थोडे कमी असले तरी, येत्या काही आठवड्यांत किंमतींमध्ये स्थिरता येण्याची अपेक्षा आहे.
या स्थिरतेमागील मुख्य कारण म्हणजे सध्या बाजारात तुरीची आवक मर्यादित आहे. आकडेवारीनुसार, मे २०२५ मध्ये तुरीची एकूण आवक सुमारे ६.३ लाख टन नोंदवली गेली, तर मागील वर्षी याच कालावधीत ही आकडेवारी ९.१ लाख टन होती. यामुळे बाजारात उपलब्ध साठा कमी असून, मागणी तुलनेने अधिक राहिल्याने भावांत स्थिरता अपेक्षित आहे.
मागील वर्षांचा तुलनात्मक अभ्यास
तुरीच्या जून महिन्यातील बाजारभावाचा मागील तीन वर्षांचा अभ्यास केल्यास काही महत्त्वाचे निष्कर्ष निघतात:
जून २०२२: तुरीचा सरासरी दर ६,२९३ रुपये प्रति क्विंटल होता. या वर्षी हंगामासुरुवातीला दर तुलनेने स्थिर होते.
जून २०२३: या वर्षी तुरीच्या दरात लक्षणीय वाढ झाली आणि सरासरी दर १०,०८२ रुपये प्रति क्विंटल पर्यंत पोहोचला. या वाढीमागे मुख्यतः उत्पादनात घट आणि मागणीत वाढ हे कारण होते.
जून २०२४: या वर्षी तुरीचे दर सर्वकालीन उच्चांकावर पोहोचले आणि सरासरी दर ११,१८१ रुपये प्रति क्विंटल झाला. हा दर शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरला होता.
किंमत घसरणीची कारणे
नोव्हेंबर २०२४ पासून तुरीच्या दरात सतत घसरण होत आहे. या घसरणीमागील प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
वाढलेले उत्पादन: शेतकऱ्यांनी मागील वर्षांच्या चांगल्या दरांमुळे प्रेरित होऊन तुरीचे क्षेत्र वाढवले आहे. यामुळे एकूण उत्पादनात वाढ झाली आहे.
आयात धोरणातील बदल: भारत सरकारने डाळींच्या आयातीसंदर्भात काही नवीन निर्णय घेतले आहेत, ज्याचा परिणाम देशांतर्गत किंमतींवर झाला आहे.
जागतिक स्पर्धा: आंतरराष्ट्रीय बाजारातील डाळींच्या किंमती आणि स्पर्धेचा परिणाम भारतीय बाजारावर पडत आहे.
निर्यात वाढ: तुरीची निर्यात वाढल्यामुळे देशांतर्गत पुरवठ्यावर काही प्रमाणात परिणाम झाला आहे.
केंद्र सरकारच्या कृषी विभागाच्या अंदाजानुसार, २०२४-२५ मध्ये देशभरात एकूण ३५.०२ लाख टन तुरीचे उत्पादन होण्याची शक्यता आहे. महाराष्ट्राचे उत्पादन अधिक आशादायक असून, २०२३-२४ मध्ये राज्याचे उत्पादन १०.१० लाख टन होते, तर २०२४-२५ मध्ये ते १२.६० लाख टनांपर्यंत वाढण्याचा अंदाज आहे.
या वाढलेल्या उत्पादनामुळे नोव्हेंबर-डिसेंबर २०२५ पासून बाजारात तुरीची आवक मोठ्या प्रमाणात वाढेल. याचा थेट प्रभाव किंमतींवर पडण्याची शक्यता आहे.
हंगामी मागणीचा प्रभाव
तूर हे खरीप पीक असल्याने त्याची लागवड जून-जुलै मध्ये केली जाते आणि काढणी डिसेंबर ते फेब्रुवारी या कालावधीत होते. जून महिन्याच्या शेवटी आणि जुलैच्या सुरुवातीला पेरणीसाठी तूर बियाण्यांची मागणी वाढते. या कालावधीत काही भागात किंमतींमध्ये किरकोळ चढउतार होऊ शकतो.
शेतकऱ्यांसाठी सूचना
सध्याच्या परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी खालील बाबींचा विचार करावा:
तुरीची विक्री करताना गुणवत्तेकडे विशेष लक्ष द्यावे, कारण चांगल्या गुणवत्तेच्या तुरीला अधिक दर मिळू शकतो. मंडी समितीमध्ये विक्री करण्यापूर्वी विविध खरेदीदारांकडून दरांची चौकशी करावी. सरकारी योजनांचा फायदा घेण्यासाठी संबंधित अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधावा.
तुरीच्या बाजारभावाची सध्याची स्थिती जरी शेतकऱ्यांच्या अपेक्षेपेक्षा कमी असली तरी, जून २०२५ च्या उत्तरार्धात काही प्रमाणात स्थिरता येण्याची शक्यता आहे. वाढलेल्या उत्पादनामुळे पुढील हंगामात किंमती आणखी घसरू शकतात, त्यामुळे शेतकऱ्यांनी योग्य नियोजन करणे आवश्यक आहे. सरकारी धोरणे, हवामान परिस्थिती आणि जागतिक बाजाराच्या गतिविधींवर बाजारभाव अवलंबून राहतील.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लेटफॉर्मवरून संकलित केली आहे. आम्ही या बातमीची १००% सत्यता याबाबत हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया सविचार विचार करून पुढील कार्यवाही करावी. बाजारातील गुंतवणूक किंवा व्यापारी निर्णय घेण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे उत्तम राहील.
